YAPAY ZEKÂ VE PATENTLENEBİLİRLİK SORUNU
PDFBölüm: Fikri Mülkiyet Hukuku
Tür: Araştırma Makalesi
Harun ŞİMŞEK, Sibel GÜLDÜR
Öz
Bu çalışma, yapay zekâ (YZ) tarafından üretilen buluşların mevcut patent hukuku çerçevesinde nasıl değerlendirileceğini incelemektedir. Patent hukukunun merkezinde yer alan “mucit” kavramı insan merkezli bir anlayışa dayanırken, yapay zekâ çıktılarının patentlenebilirliği bu yaklaşımı sorgulamaktadır. Çalışmada, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK), Sınai Mülkiyet Kanunu (SMK) ve uluslararası düzenlemeler (EPO, WIPO, ABD ve İngiltere mevzuatları) ele alınarak, YZ’nin eser sahipliği ve mucitlik statüsüne ilişkin sorunlar tartışılmıştır. Karşılaştırmalı hukuk incelemesi, güncel düzenlemelerin yapay zekâların mucit olarak kabul edilmesine engel olduğunu ortaya koymaktadır. Sonuç olarak, mevcut sistemin yetersiz kaldığı, yapay zekâ ürünlerinin fikrî haklar kapsamında değerlendirilmesi için yeni yasal düzenlemelere ihtiyaç olduğu vurgulanmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Yapay Zeka, Fikri Mülkiyet Kanunu, Patent.
Kaynakça
Avrupa Parlamentosu. Report with Recommendations to the Commission on Civil Law Rules on Robotics (2017/2103(INL)). Brussels: European Parliament, 2017.
BBC. “China School Apologises after Face Recognition Mix-Up.” BBC News, May 2018.
Drahos, Peter. A Philosophy of Intellectual Property. Aldershot: Dartmouth, 1996.
Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Yetkin Yayınları, 2021.
European Patent Convention (EPC). (1973). Articles 58, 60, 62.
Floridi, Luciano. The Ethics of Artificial Intelligence. Oxford: Oxford University Press, 2022.
Goodfellow, Ian, Yoshua Bengio, ve Aaron Courville. Deep Learning. Cambridge: MIT Press, 2016.
Hocaoğlu, H. (2025). Yapay Zekâ Ürünleri Üzerinde Fikrî Haklar. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2025.
Jesus Manuel, & Niebla Zatarain. (2017). The Role of Automated Technology in the Creation of Copyright Works: The Challenges of Artificial Intelligence. International Review of Law, Computers & Technology, 31(1), 97–113.
ManagingIP. (2025). Türkiye: Yapay Zekâ ve Telif Hakları Hukuku Arasındaki İlişkinin Analizi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2025.
Microsoft. “Learning from Tay’s Introduction.” Official Microsoft Blog, March 25, 2016. https://blogs.microsoft.com/blog/2016/03/25/learning-tays-introduction/.
Reuters. “Amazon Scraps Secret AI Recruiting Tool That Showed Bias Against Women.” Reuters, October 10, 2018. https://www.reuters.com/article/amazon-ai-recruiting-idUSKCN1MK08G.
Russell, Stuart, ve Peter Norvig. Artificial Intelligence: A Modern Approach. Boston: Pearson, 2021.
Serozan, Rona. Medeni Hukuk Dersleri. İstanbul: Filiz Kitabevi, 2018.
Stanford University. Autonomous Vehicle Research Report. Stanford: Stanford AI Lab, 2010.
Turing, Alan. “Computing Machinery and Intelligence.” Mind 59, no. 236 (1950): 433–460.
Turkish Law Blog. (2025). Implications of Artificial Intelligence Generated Output on Existing Copyright Regulations in Turkey. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2025.
Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı. (2025). Sınai Mülkiyet Hakları. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2025, https://meb.gov.tr
Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı. (2025). Fikri Mülkiyet Hakları. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2025, https://ticaret.gov.tr
Türkiye Cumhuriyeti. (1951). 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu [m. 8, m. 10, m. 10 (Ek: 21/2/2001-4630/6 md.), m. 12]. Resmî Gazete, 13.12.1951, Sayı: 7981.
Türkiye Cumhuriyeti. (2017). 6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu [m. 82]. Resmî Gazete, 10.01.2017, Sayı: 29944.
U.S. Copyright Office. (2021). Compendium of U.S. Copyright Office Practices, Third Edition. https://www.copyright.gov/comp3/docs/compendium.pdf
U.S. National Transportation Safety Board. Aviation Accident Reports: Boeing 737 Max Crashes. Washington, DC: NTSB, 2019.
United Kingdom. (1977). Patents Act 1977.
United States. (1952). Patent Act (35 U.S. Code).
World Intellectual Property Organization (WIPO). Artificial Intelligence and Intellectual Property Policy. Geneva: WIPO, 2020.
1 Kasım 2025